Co dla mózgu nastolatka jest priorytetem?

Nastolatek mózg

 

Co dla mózgu nastolatka jest priorytetem?

Kim będziesz w przyszłości, jakimi wartościami będziesz się kierował i jaki model aktywności społecznej zaakceptujesz, rozstrzyga się głównie między końcówką szkoły podstawowej, a edukacją w szkole średniej. W okresie między 11 a 19 r.ż. w głowie nastolatka toczą się bardzo ważne procesy: dochodzi do funkcjonalnej reorganizacji kory mózgowej, zwieńczonej pojęciową reprezentacją własnego Ja.

Jak działa umysł nastolatka
Kojarzy pozyskane informacje i wiąże je w pakiety, które następnie łączy w relacje z innymi pakietami wiedzy. Każdy umysł kojarzy i buduje relacje po swojemu, w zależności od „doświadczenia” i sposobu organizacji posiadanej już wiedzy.
Zajęty jest budowaniem własnego Ja. Działanie to dominuje nad innymi funkcjami mózgu.
Jest wyczulony na bezpieczeństwo i akceptację rówieśników. Zagrożenie, szczególnie społeczne, zaburza jego prawidłowe działanie.
Potrzebuje przerw i spokoju, żeby skutecznie porządkować, oceniać i opracowywać alternatywne scenariusze.

Mózg nie jest doskonały
Ludzkie mózgi są bardzo złożonymi obiektami. Obfitują w niedoskonałości, będące następstwem ich ewolucyjnej historii. Do rozwiązania pewnych zadań poznawczych są przystosowane dobrze, do rozwiązania innych – beznadziejnie źle.

Myślenie przez kojarzenie
Kojarzeniowa natura myślenia i pamięci wynika z budowy mózgu, który jest gigantyczną siecią złożoną z 86 mld węzłów (neuronów) i 150 bln połączeń (synaps). Wzór połączeń nie jest przypadkowy i podobnie jak w przypadku sieci społecznościowych, określa wspólną historię, bądź aktywności neuronów (mózg), bądź ludzi (Facebook). Kiedy poprosimy człowieka, by w pierwszym kroku nazwał kontynent, na którym leży Kenia, w drugim określił dwa kolory pionów szachowych, a w trzecim podał nazwę dowolnego zwierzęcia, 20 proc. respondentów przywołuje zebrę. Powiązane pojęcia (zebra/Afryka) wpływają na siebie w procesie ich przypominania, ponieważ są kodowane nie przez pojedyncze komórki, lecz ich populacje. Rozkład przynależności neuronów zależy od kultury i indywidualnego doświadczenia człowieka: w mózgu Argentyńczyka neurony „krowy” kojarzą się silnie z neuronami „wołowiny”, a w mózgu Hindusa, z neuronami „świątyni”.

Bezpieczeństwo społeczne
W mózgu istnieje sieć, której jedyną funkcją jest monitorowanie stanu ciała pod kątem równowagi energetycznej, zaburzanej najczęściej stresorami pochodzenia społecznego. Zachowanie dziecka w szkole i motywacja do nauki zależą przede wszystkim od stabilnych relacji z rodzicami i rówieśnikami.

Ja-lustrzane
Drugim priorytetem, wynikającym logicznie z pierwszego, jest potrzeba akceptacji przez grupę rówieśniczą. Stereotyp nastolatka skłonnego do podejmowania ryzyka okazuje się być nie w pełni prawdziwy. Dzieci w tym wieku, gdy działają w pojedynkę, wykazują taki sam poziom ryzykownych zachowań, co osoby dorosłe. Jedynie w otoczeniu rówieśników, skłonność do podejmowania ryzyka w grupie nastolatków podwaja się, a u dorosłych pozostaje na niezmienionym poziomie. Życie niestety potwierdza wyniki laboratoryjne: nastolatki częściej wywołują wypadki samochodowe podróżując z pasażerem niż samemu, w odróżnieniu od dorosłych kierowców. Pozytywna ocena społeczna jest kluczowym motywatorem działania nastolatka. Wpisy i zdjęcia na Facebooku czy Instagramie, połączone z komentarzami innych, są podstawowym źródłem wiedzy, na bazie której nastolatek buduje swoje Ja-lustrzane.

Myślenia nie da się przyspieszyć
Trzecim priorytetem dla prawidłowego rozwoju mózgu nastolatka jest czas wolny. Żydowski dowcip: „śpij szybciej, potrzebujemy poduszki” przypomina nam, że pewnych czynności nie da się wykonać szybciej. Jeśli jedziemy na spotkanie i jesteśmy spóźnieni, możemy przyspieszyć. Ale jeśli robimy majonez i nie chcemy, by się zważył, musimy uzbroić się w cierpliwość. Umysł, podobnie jak czynności dnia codziennego, działa w różnych trybach i na różnych szybkościach. Uwaga rzucona pod adresem ucznia: „myśl szybciej, masz pięć minut na rozwiązanie zadania” wydaje się równie absurdalna, jak próba zredukowania całonocnego snu do dwóch godzin. Nie można przyspieszyć spania, podobnie jak nie można przyspieszyć myślenia, od którego zależy kreatywność nastolatka.

Źródło: Nowa Era

Opracowanie: Anna Dyguś